สมุหทัย เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ ต้นเหตุที่ทำให้ทุกข์มันเกิดนั้น คืออะไร คือความคิด หรือความกังวล หรือความต้องการ ทะเยอะทะยานตัณหา ที่มันทำให้ทุกข์ จริงๆ มันมีหลายชื่อ แต่มีสิ่งเดียว คือคำว่าทุกข์ พระพุทธเจ้าจึงใช้คำว่าทุกข์ มันตรงประเด็น ไม่ต้องไม่ไล่ชื่อ ปวดหัวตัวร้อน ปวดฟัน ท้องอืด ปวดท้อง ปวดปัสสาวะ มันก็เป็นทุกข์ แต่เป็นทุกข์ทางกาย แต่สภาวะจิตที่ไปยึดติด ท่านว่า เมื่อทุกข์เกิดขึ้น ให้กำหนดรู้ สมุหทัยเกิดขึ้น ให้กำหนดละ รู้ว่ามันทุกข์แล้ว ปล่อยวาง ให้ละออกไปเสีย อย่าไปยึดติด อย่าไปยึดมั่นถือมั่น ถ้าเรายังยึดมั่น ถือมั่นอยู่ เราก็ทุกข์ ทั้งๆที่รู้ว่าทุกข์ ทำไมไม่ปล่อย ทั้งๆที่รู้ว่าหนัก ทำไมไม่วาง เพราะอะไรถึงยังไม่วาง เพราะเรายังชอบ เพราะเรายังโง่ เรายังชอบอยู่ เรายังโง่อยู่ เรายังทำใจไม่ได้ มันต้องแบกไป ถือไป หนักไหม หนักตรงไหน หนักที่ใจ ความหนักใจมันก็มีมากขึ้นๆ ก็เป็นทุกขัง อุปมา เหมือนเราขังปลาไว้ในตู้กระจก เราก็บอกว่าสวยๆ ใช่ไหม? มีเฟิร์น มีมอส ใส่เข้าไป แต่ปลามันแหวกว่าย ชนตู้กระจก ปึ้งปั้งๆ จนหัวมันถลอก เพราะว่ามันทุกข์ มันอยากออก มันไม่อยากอยู่ในตู้กระจก ทุกคนมาเห็นบอกว่า สวยๆ แต่มันบอก ฉันเซ็ง เหมือนโยคี ปฏิบัติไป ภาวนาไป มันเซ็งแล้ว อารมณ์มันเซ็ง ก็ต้องกำหนดว่า เซ็งหนอๆ ไม่ใช่อยู่เฉยๆ ถ้าหงุดหงิด ก็หงุดหงิดหนอๆ นั่นคือการกำหนดให้ทันอารมณ์ฯ... โอวาทธรรม พระครูปทุมภาวนาจารย์ วิ. (หลวงพ่อวีระนนท์ วีรนนฺโท) จากธรรมบรรยาย ในโครงการพัฒนาจิตเพื่อพ่อ ครั้งที่ ๙๐ วันที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๖๐ สนใจดูเพิ่มเติมได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=DSLUzWMMn1w ภาพประกอบจาก โครงการพัฒนาจิตเพื่อพ่อครั้งที่ ๙๕ ระหว่างวันที่ ๑-๘ มิถุนายน ๒๕๕๗ ชมภาพเพิ่มเติมได้ที่ http://www.watpacharoenrat.org/albumls.php?grp=0&year=2557&fd=asset/images/puttana60