มัจจุมาร :- ความตายเป็นมาร มารตัวที่ ๕ คือ มัจจุมาร คือความตายเป็นมารตัดโอกาสที่จะสร้างคุณงามความดีต่อไป ทุกวันนี้เราใกล้ความตายไปทีละนิด เราใกล้ความตายอย่างไร เมื่อเรานั่ง เดิน กิน ดื่ม พูด คิด ทุกวัน เราเห็นความตายไหม มันไม่เห็นหรอก เพราะปัญญาไม่เกิด เมื่อสติไม่มาปัญญาไม่เกิด เมื่อสติเตลิด มันก็ไม่เกิดปัญญา เพราะกำหนดสติไม่ได้ นั่นเอง ตรงนี้มุจจุมารมันมาคอยเอาชีวิตเราไปทุกขณะเวลา เราเกิดดับ เกิดตายอยู่ทุกขณะ อะไรคือเกิดดับ อาการพองมันตั้งอยู่ อาการพองดับไป อาการยุบเกิดขึ้น อาการยุบมันตั้งอยู่ อาการยุบดับไป อาการย่างเกิดขึ้น อาการย่างมันตั้งอยู่ อาการย่างดับไป อาการปวดเกิดขึ้น อาการปวดมันตั้งอยู่ อาการปวดดับไป ทุกข์เกิดขึ้น ทุกข์ตั้งอยู่ ทุกข์ดับไป เรากำหนดให้เห็นตั้งแต่การเกิดอย่างไร เห็นว่ามันตั้งอยู่อย่างไร สุดท้ายเห็นว่ามันดับเป็นอย่างไร เขาเรียกว่ากำหนดอิริยาบถ สภาวะอาการพองเกิดขึ้น ต้นพองเป็นอย่างไร อาการกลางพองเป็นอย่างไร อาการสุดพองเป็นอย่างไร ซึ่งเขาเรียกว่าเห็นการเกิดขึ้น เห็นการตั้งอยู่ เห็นการดับไปทุกขณะจิต จิตเกิดสุข จิตตั้งอยู่กับสุข จิตดับไปจากสุข เราเห็นอาการนั้นหรือไม่ ถ้าเราเห็นได้ก็จะเสวยสุข เป็นสุขทางจิต หากมีความทุกข์เกิดขึ้นทางจิตหรือความคิดเกิดขึ้น ทุกข์เกิดขึ้น ทุกข์ตั้งอยู่ ทุกข์ก็คลายลงไป เมื่อขามีอาการปวดเกิดขึ้น ขณะปวดนั้น เห็นหรือไม่ว่ามันปวด เห็นว่ามันตั้งอยู่หรือไม่ เห็นการดับไปหรือไม่ เราก็มองให้เห็นว่ามันดับไป โอวาทธรรม พระครูปทุมภาวนาจารย์ (หลวงพ่อวีระนนท์ วีรนนฺโท) จากหนังสือ อิสระแห่งจิต เล่ม ๒ หน้า ๗๑ สนใจอ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://www.watpacharoenrat.org/Krasaejai/itsara2.pdf